Kana i Estefanija Ruiz Molina, terni čhaj bijandi ani Kartagena ani Španija, dikhla kaj kinela but maice čitrakerde protesteske mesažoncar, numa ni jek lendar ni astarel o bukja savencar so arakhel pe i romani kedin ja te bajrarel pendžarde manušen save so aven katar kaja kedin, thaj golese činada te kerel jek socijalnikani thaj pretpriemikani bukji. Kreirisarda peri čitra šeja thaj nakito telo alav Mil Duquelas Puro Arte savo so pohari katar jek berš phiravela pe ko droma ko pobut phuva. Dikhindoj o avgo nacrtora so lija te kerel len ko vakti katar izolacija, dikhla e projektosko džanlipe thaj dikhela sa sar te si kerdo o brendi so ka ikjarel sa gova so sikavel lako identiteto.
Gndisarava sa golese sar naj te ovav haljovime thaj dikhava sa sar o čhaja ko maice phiraven e Papuzaki sima, bi darako den ani siklana thaj dikhlem kaj te ovela sa man gasavo šajdipe ko mngro čhavoripe šaj najsa te hošisarava sa man korkori.
I Molina ki pi bijandi Kartagena studirisarda socijalnikani integracija, specijalizirime bašo interveniribe thaj socijalnikani meditacija , a pal gova geli ano Madrid thaj kontinuirisarda pe studie ki psihologijaki umal thaj ko jek vakti kerela sa bukji sar tehničarka baš socijalnikani integracija thaj medijatori baš komunikalni apartmanengi kompanija. Kontinuirisarda te bajrarel po džanlipe thaj specijalizirisarda rodesko čhelalipe so kerda lake te kerel bukji ko turli programe save so si kerde džiuvljenge thaj jekhe jerienge familienge save so sasa len kerdo upral lende rodesko čhelalipe. Lako leibe than ko biradžake organizacie thaj bukji ko projektora katar arteski umal ande la te kerel bukji baš jek pendžardo brendi ano Madrid a gova ekspiriensi kerda te kerel laki uravibaski thaj nakiteski čitra.
Mil Duquelas si kerdo golenge save so mangen te bajraren e Romengo dikhipe. I ideja si te sikava amari historija thaj te phaga o stereotipe save so savoren amen astaren, te da amen šajdipe te phirava šeja save so sikaven gova so sam amen. Amaren dizajneren naj len simantre, e projekte si le resarin sa gola so naj Roma te ovel len šajdipe te sikljon baš amari historija thaj garvasijale te ulaven amaro identiteti.
Transformacija duquela ko arti
O korkori alav katar lakiri uravibaski thaj nakiteski čitra si baši Romani historija thaj lenge rezistencijako takati, sar thaj lengi bari zor te džan angle kaj so i dukh kerel pe arti sar so gova šaj te dikhel pe ko flamengo, numa thaj ko but avera reference ko artesko umal, poezija čitrakeripe thaj muzika. Duquelas ki kalo čhip t.e. ki čhip taro Španijake Hitana sikavela mazunipe thaj chinipe (umor) thaj gijate o alav Mil Duquelas Puro Arte ikjarel i Romani historija thaj zori te sikaven mujalipe thaj transformacija ko sa gola duquela ano arti. Lako brendi, kontinuisarel majodoringate i Molina, kerel takati te ačol ko mudripasko agor savi so arakhel e romane kedina, thaj ko jek vakti e manušenge dela džidžanipe baš o manuša save so phagle o stereotipe, crdije o čute simantre thaj kerena sa bukji baš sahni emancipacija ko sasuitnipe. Ko šeja thaj ko nakiti save so dizajnirisarel, šaj te arakhen pe turli motivora sar so si i rota, o hramovope Opre Roma ja štembilime fotografie tari Sofija Kovalevski, Alfred Noncij, Čeja Stojka, Katarina Taikon thaj avera.
Lenge paramisengo džanlibe preperel amare manušenge thaj golese manga o manuša te pučarkeren len. Mil Duquelas mangel sa gola save so phiraven amare dizajna te oven garvasijale so phiraven diso so ikjaren e manušen gasave rezistencijake takatesa thaj bare historijasa pala peste.
Ko lafikeripe i Molina phenel kaj si gova lako džipheripe ko sasuitnipe, hurdo bar ki pošik ki mareba bašo pendžaripe thaj iranibe e identitetesko garvasjalipe, numa thaj mareba mujal antiromizmo. Ko gova čhani Mil Duquelas kerdol turli rota ko gova proceso, a prekal leste ikljon pherdo orginalnikane rodipa arteske dromesa. Jek katar gola projektora sasa muralesko čitrakeripe ko historikano kotor taro Madrid. O projekto kerdilo prekal Washington International Law Journal telo alav A Global Reckoning: Answering Calls for Change thaj ulo kotor katar o simpozijumi bašo manušikane hakoja.
Gova murali sikavel e romane kedinaki rezistencija. Gova bijando takato te ovel pe feniks thaj palem te bijandol katar po praho palo gova so trito rig džezakerda le te phabol. Ki historija amaro džijani sasa but paldimo thaj upral leste sasa kerde but namanušikane vjavaharija. But droma sama peravde thaj maltretirime. Dikhasa sar amare mangle merena. Kerde amenge amare identiteteski kriminalizacija. Sama but droma došakerde thaj trujal gova so najsama došale. Zaruri sasa te muka amare khera te šaj te ačhova džuvde. Thaj palem sama viktimora thaj niso naštisa te kerel pe te našaldova. O Roma palem vazden pe, bi te dikhel pe savo zijani si kerdo. Buteder mangena sa te prahon amen, numa nidžanena sa kaj sam amen seme.
Dijalogoja ko publicirime thana
Kava si mesažo bašo seme savo so palem bajrol katari phuv hramosardo ko murali thaj del hango kole Romanjejnge kaskere so mariba si bidikhli thaj goleske ni drabarel pe, ni šunel pe thaj na hramosarel pe. Thaj trujal gova korkoro duvaresko tasviribe rodel but bukji. Palo gova so o odbori sikada rezistencija ko muralesko čitrakeripe o štarto La Latina muralesko čitrakeribe, sikavena sa kaj si gova e Romengi mareba si kotor katari „ideologija“ kaske so sikavena mujalipe, i Molina geli dži agor thaj pučlja e komšien te muken la. Angažirisarda muralisto savo so ka del la arka, a voj geli te kerel lafi policijasa savo so avili resarinasa te čhinavel i akcija. Resarda te kerel lafi e šerutne manušencar katar madritetsko okrugo. Dikhle sode si importantno i bukji thaj savo lačipe si la, lije te keren bukji bi darako te na oven astarde thaj paldime.
O murali savo so arakhla po than ki baribina ki Plaza de Caskoro si romanjako portreti, avgo drom čitrakerdo thaj sikado ko publicirime than ano Madrid. O romnja vazden pumaro hango thaj kerena mareba baš feministikano thaj antirasistikano sasitipe, a i Molina korkori dikhela pe upra pi daj thaj pe bibija, zorale romnja save so barile ko nanijamalo kotor katar Pan Bendito ko Karabančel.
O Romanja si but hari pendžarde sebepi pobutdromeski diskriminacija kerdi šartencar katar mačizmo, antiromizmo thaj klasizmo. Numa jakhdikhlo si kaj i Romani si nakhlo vakti, akanutnipe thaj avutnipe. Thaj trujal gova so o sasuitnipe nipindžarel gova, amen prezentirisara i romani rezistencija hramome bare šabdencar. Amen sam i zor thaj i revolucija. Te nakhel pe sa gova thaj te kontinuisarel pe marebasa si ekzampli ko sumnal. Thaj džanav kaj jek dive amari mareba ka agorsarel. I dukh ka ovel salde deibe gogji so ka sikavel le ko historikane lila.
O arti si kotor katari romani kultura. Transformacija, paramis thaj dukh ko arti gova so i romani kedin ka keren bukji sahno dživdipe. Sar so del pandlin i Molina, gova si jek kataro karane baš lengi bari rezistencija, sose gova so akharel pe keribe bukji emociencar, o Roma keren le šeleberšipancar. Golese lengi muzika si miksi katar dukh thaj lošalipe. Gova hramosarela sa le i Papuš ko poro pharo dživdipe. Gola save so ačile džuvde katar koncentracijake logora keren lafi gova so hošisarde mujal o čitrakeripe ja poezija. I dukh, rezistencija thaj arti džana vast vastesa e romane džijanesa.
