Akharde misafirencar, kolaborantoncar thaj dostoncar i romani khedin ko 4.novrembro 2023.ko Muzej nevevaktesko arti ano Zagreb, nišankerda e romane čhibjako Sumnalesko dive. Barvale kulturake -arteske programasa kaj so lije than KUD “Uj nap, uj esely” andari Ungarija , Romane kulturako- artesko amalipe “Darda”, Vokalno – instrumentalnikani kupa taro sikamne katar Avgo gimnatzija andaro Varaždin ”Gimnatori”, Tamburengi kupa “Romane atme”, Santino Spineli thaj Kupa Aleksijan , ulavde si o tradicianlnikane pursakora Pursako baši dživdipaski buti “Ferenc Sztojka” thaj , ”Šaip Jusuf”, a kava berš porsakora lie Agim Saiti thaj Bajram Haliti, a ko lesko alav o pursako lija lesko čhavo Orfej Haliti.
Ulavde šukrikerina dende si e romane čhibjake promotorenge Genar Spineli, David Čarlej, Sofija Zahova, thaj Fred Taikon. Ko pervazora katar utsavali programa sasa sikado o dokumentarnikano filmi “A Romale”, a e filmesko kvaliteti thaj e temengo džanlipe savencar prekal autobiografijake paramisija katar terne Romanja majšukar vakajarel o baro aplauzi so sasa bičaldo dži režiseri Hrvoe Mabič thaj dži protagonistke ko filmi Vedrana Šajn, Severina Lajtman thaj Talita Jašarevski.
Sebepi kale beršesko nišankeripe 5.novembro romane čhibjako Sumnalesko dive, RKRH “KALI SARA”ko alav e romane khedinake ani Kroacija dija medalji “Romani daj”e prezidenteske ki Republika Kroacijaki Radži Andrej Plenkovič sar šukrikeripasko njšani baš kontinuirime deipe dumo thaj pošukarkeripe e romane khedinako hali ani Kroacija prekal radžake programe thaj napora.
E romane nacionalnikane minoritetengi integracijaki kontribucija
Sebepi antiromane sasuitnipaske stavora, kerde katar pendžarde romane poedincora na retko nakhena sa telal sasuitnipoasko radari thaj sasa ignoririme thaj negirime. I dukh so sasa deni ko nevevaktesko sasuitnipe patome si ko sasuitnipaske vizuelna margine, a lengi buti thaj i jazija si kerdi thang katar predrasudengo pharipe save so tiknjaren lengi kontribucija . Trujhal gova keren aver o publicirime diskursi tamirikedro upral stereotienge percepcie e romane džijaneske kerel i buti okole poedinconge save so pumare bukjasa keren dekonstrukcija e negativnikane stavonge thaj keren aver percepcija ko romane minoritetora prezentirindoj katar i prizma pozitivnikane egzamplora save so kerena asari ko jekh aver dikhipe.
O utsavalo prezentiripe e džipherde egzebicijake sasa thaj šajdipe nesave katar gola save so kerde diso te ovel len pursako šukrikerinasa baši integracija e romane džijaneske ko sasuitnipe. I ideja te den pe pursakora avili palo bahani katar saboresko reprezento Veljko Kajtazi thaj i prezidentka ki RKRK “KALI SARA“ Suzana Krčmar te šaj golesa te afirmirisarel sa o takatora thaj i buti katar poedincora save so den ulavdi kontribucija baši romengi inkluzija ko sasuitnipe, numa sar thaj palo lengo egzampli avera da te arakhen inspiracija te keren inkluzivnikano thaj ikeribasko sasuitnipe upri funda taro solidariteti, haljovipe thaj tolerancija.
Katar duj šukrekerina dende baši gova sebepi, jek si dendo ko vas e pendžarde repoterkake katar televizijako kher NOVA TV Sabine Tandre -Kneževič, a i dujto si ko vas e kroacijake ekspertkake baši manušikane nijamora eks džijaneski ombudsmanka ki Kroacija Lora Vidović.
I Tandara-Knezović ko pere reportaže dikhljarel pučipa katar romano nacionalnikano minoriteti ani Kroacija dendoj dži džanipe save sa nattidže keren o sasuitnipasko nahaljovipe thaj i apatija premal najdiskriminirime etnikane kupake ki phuv thaj kerel reprezentativnikano inkluzijako than. Sikada pe e reportažasa baši romani mahala Capraške Poljane baši so kerda lafi palo pursakosko leipe savo so dija la e saboresko reprezento Kajtazi e prezidentkasa Krčmar.But sem lošali baši kava pursako, Kana kerdem i bari reportaža alem ko Capraške Poljane trujal gova so džanav kaj o rajo Kajtazi nimangel gova lafi, phende mange: ‘tu san amari plava ciganka’ thaj ko gova konteksti sasa but simpatikano, vakjarda kaj kava pursako si zorarkeripe baši gova so kerel buti, numa thaj zor te kerel pe thaj ponodoringatre buti ko romane džijanesko integriripe ko sasuitnipe istemalkerindoj o mediumija sar majdžanli šastra ko gova procesi.
Dujto savi so lija pursako si Džijaneski ombudsmanka savi sasa ki funkcija katar 2013. 2021.berš, a ko vakti katar pere duj mandata, i Viovič kerda buti ko arakhipe e romengere manušikane nijamora ani Kroacija . Sasa la kolaboracija e RKRK “KALI SARA”thaj e avere institucienca thaj organizaciencar save so keren buti ko nijamengo arakhipe e vulnerabilnikane kupenge, ulavdeste ulavdeste baši romano minoriteti. Aktivnikane kerela sa buti džandoj ki romane mahale ki sahni Kroacija resarinasa te pendžarel e kedina thaj te detektiril o problemora kolencar so arakhen pe te šaj te bajrarel e arakhibaski digra thaj manušikane nijamora e romane džijaneske .
Palo formalnikano kotor kataro akšami, ko jekh relaksirime toni i publika sasa bahlankerdi katar duo SenadAhmetović thaj Buki Skandal ko utsavalipasko ruhi anglal o manuša bašalde pendžarde romane gilja.
